Dagen 29 en 30, 27-28/04/2025: bezoek aan SALAMANCA

Gisteren was ik in de vroege namiddag toegekomen in Salamanca en had ik de stad gewoon wat verkend. Ik had toen wel al de tijd (2 uur) genomen om de Catedral de la Virgen de la Ascunsion (of van H. Maria ten Hemelopneming) grondig te bezoeken.  Ik lijd aan chronische en recidiverende kerkitis zegt Magda altijd.  En het is nog waar ook! 

Terloops gezegd , Salamanca is een stad van 120.000 mensen in de autonome regio Castillië en Leon met ongeveer 38.000 studenten. Veel mensen (80%) werkt in de administratie. In de streek errond wordt veel vee gekweekt. De stad is natuurlijk gekend voor de universiteit die opgericht werd in 1218 en dus één van de oudste ter wereld is. Universiteiten kwamen vooral voort uit kathedraalscholen. Er zijn nu nog altijd colleges zoals de Collegios Mayores. Net zoals in Leuven vroeger, zijn dat gebouwen waar de studenten konden logeren, niet waar ze colleges volgden.

Salamanca: de kathedraal en de oude Romeinse brug

Boeiend aan de kathedraal, die de mensen hier gewoon de catedral nueva noemen, is het feit dat ze tegen de oude kathedraal is aangebouwd, de catedral vieja. Men heeft de oude niet afgebroken, maar wel  letterlijk de ene tegen de ander gezet. De oude kathedraal was een onderdeel van de verdediging  en een deel van de stadsmuur; dat ziet men aan de kleine vensters die vaak hoog zijn ingeplant. In Plasencia een paar dagen terug was dat ook zo met de oude kerk die ingewerkt was in de nieuwe kathedraal. Deze nieuwe kathedraal van Salamanca  is tussen de 16de en de de 18de eeuw gebouwd en is gedeeltelijk laat-gotisch, gedeeltelijk renaissance en gedeeltelijk barok. Het duurde zo lang omdat ze geen geld genoeg hadden om ze af te werken! De barok kent geen soberheid en overlaadt kerken met  versieringen, liefst met bladgoud  bezet of gewoon ook met zilver.  Het geheel is indrukwekkend en er staat een prachtig koor met koorstoelen in uit de renaissancetijd.

Salamanca kathedraal: het koorgestoelte, de ingang met o.a. de ruimtevaarder

Naast de kerk staat nog een kloostergang, maar ik bespaar jullie die informatie.

Aan de buitenkant staat tegenwoordig altijd heel veel volk aan de ingang, aan de zuidkant van het schip van de kerk.  Ze nemen allemaal foto’s van  drie dingen: een gebeeldhouwd konijntje (dat blijkbaar geluk brengt) en dat glanst van het wrijven, ten tweede een aap met een lange staart die een  hoorntje met drie ijsbollen  vasthoudt en een astronaut die in de ruimte van het beeldhouwwerk hangt. ... Het is de gewoonte dat beeldhouwers die aan een kathedraal restauratiewerken uitvoeren een paar elementen uit hun tijd erin beitelen voor de komende generaties... en dat is hier gebeurd met de astronaut en de aap die ijsjes eet. Enkele jaren geleden hadden vandalen een arm van de ruimtevaarder afgebroken en de stad stond op stelten. Het mocht alleen gerestaureerd worden door de oorspronkelijke beeldhouwer...en hij leefde gelukkig nog om dat werkje op te knappen.

De torens en de voorgevel van de kathedraal

Belangrijk om te weten is dat Vlaanderen ook veel invloed heeft gehad in de 15de en 16de  eeuw op de kunst in Spanje, zowel op de schilder- als bouwkunst. De term hiervoor is hispano-flamencokunst. In de universiteitsgebouwen hangen ook heel veel Vlaamse wandtapijten. We hadden natuurlijk nauwe banden met Spanje via de Spaanse keizer. Vlaanderen had in de late Middeleeuwen ook zeer nauwe banden met Spanje omwille van de wolindustrie.

Salamanca: het klooster van de Dominicanen, Escuelas Minores en Mayores

Een ding heb ik vandaag zeker bijgeleerd: in de 16de eeuw waren er geleerden  en theologen aan de universiteit van Salamanca die opkwamen en streden voor de rechten van de inheems bevolking in de (o.a. Latijns-Amerikaanse) landen die de Spanjaarden veroverden  zoals niet op zijn minst de Dominicaan Francisco de Vitoria.  Een van de auditoria in het hoofdgebouw  van de universiteit van Salamanca is naar hem genoemd en terecht. De Jezuïeten kwamen ook op voor de  inheemse bevolking. Daardoor werden hun gebouwen hier verbeurd verklaard zoals hun kerk die nu de Clerecia heet. Deze problematiek kwam ook aan bod in de film “The  Mission” met de prachtige muziek van de Italiaan Ennio Morricone. Terwijl ik dat schrijf denk ik aan Bert, de zoon van Ignace en Annie, die zoveel onderzoek heeft gedaan in verband met de mensenrechten in Rwanda na de genocide  en daarmee heeft bijgedragen aan het feit dat deze genocide werd erkend en dat verantwoordelijken  ter verantwoording werden geroepen. Daar planten we deze week nog ergens bloembollen voor.....

Salamanca: het schelpenhuis en La Clerecía

Recht tegenover de Clereciakerk staat het fameuze renaissancepaleis  met de schelpen, la casa de las Conchas. De façade met de St. Jakobsschelpen is heel speciaal en in de patio binnen zijn er bijzonder mooie typische renaissancebogen tussen de pijlers.  Men is niet zeker van de oorsprong van de schelpen: diegene die het paleis liet bouwen was lid van de orde van Santiago en zijn schoonzoon had in zijn familiewapen al een schelp en heeft daarom misschien schelpen laten plaatsen op de buitenmuren van het paleis. Dus tot nu heeft niemand het juiste antwoord.

Palacio de la Salina, San Marco

Die typische stenen renaissanceboog wordt ook gebruikt in de Escuelas Minoresgang en ook in de bovenste v,erdieping van de tweeledige gang van de Escuelas Mayores, het hoofdgebouw van de universiteit. De eerste universitaire cursussen werden onderwezen  in de 13de en 14de eeuw in de kloostergang van de oude kathedraal en het is daarna dat men deze Escuelas Mayores bouwde vanaf de 15de eeuw.

De bijzondere en  speciale  plateresco  voorgevel is volgens sommige specialisten helemaal gewijd aan onze Keizer Karel V met zijn beeltenis en zijn dubbele arend van de Habsburgers. De meeste mensen komen naar deze gevel aan de ingang van het hoofdgebouw van de universiteit kijken omdat  aan de rechterkant, halverwege de eerste zuil, boven op een doodshoofd een kleine kikker zit. Deze kleine kikker moeten schachten of nieuwe studenten weten te vinden, want dan zullen ze zeker slagen. Ook worden hun dagelijkse zonden i.v.m. teveel drinken en teveel aandacht voor de jonge dames (of jonge heren)  hen dan vergeven.

Salamanca: De hoofdingang van de universiteit en andere universiteitsgebouwen

In verband met jonge dames, dient vermeld te worden dat op beloken maandag hier altijd de fiestas de las Aquas worden gevierd.  Bij het begin van de vasten werden de prostituees naar de overkant van de rivier  gebracht zodat de (enkel) mannelijke studenten tijdens de vastenperiode zich zouden onthouden van elk seksueel contact....om boete te doen. Op beloken maandag mochten die dames van licht allooi de rivier terug over naar de oude stad om hun diensten aan te bieden aan de studenten. Nu komen jongeren  die maandag in de namiddag samen en eten en drinken (veel frisdrank merk ik op!) rond de oude Romeinse brug. Ze eten vooral hornazos, dat is een soort gebak opgevuld met lekker vlees. D it verwijst ook naar het feit dat de Vasten zeker voorbij is. Alles wat te maken  heeft met (menselijk en dierlijk) vlees,  mag dus terug... Tijdens dat feest komen jongeren samen, vooral om te praten en te eten en is er een geruis te horen alsof er een  grote  zwerm luidruchtige bijen voorbij raast. Het viel mij op dat er weinig muziek was en dat er niet werd gedanst; misschien ’s avonds wel, maar dan was ik weg.

Salamanca: Bernadette ontvangt haar eerste stempel, Bernadette en Ward, de stadswallen

Vandaag heb ik een deel van de oude stad kunnen tonen aan Bernadette en haar man Ward die gisteren zijn aangekomen. Morgenvroeg trek ik erop uit met haar om naar Santiago de Compostela te fietsen en zo via vrienden en kennissen ook financieel bij te dragen tot  het Rinus-Pinifonds bij de KBS en dat is aardig aan het lukken. Bernadette kreeg vandaag haar eerste stempel op haar credential aan de ingang van de nieuwe kathedraal en ze was sterk onder de indruk, zelfs geëmotioneerd. Dit begrijp ik zeer goed, want vanaf nu wordt ze lid van de grote gemeenschap van pelgrims die al eeuwen deze waardevolle traditie in stand houden om verschillende redenen die allemaal even waardevol zijn. Rientje glunderde dat opnieuw nog iemand zich inzette om andere mensen te helpen. Morgenvroeg  rond 8 uur fietsen we naar Zamora, de romaanse stad bij uitstek in Spanje.

Salamanca: Fiesta das Aguas