Bij mijn aankomst eerst ingecheckt en mijn fiets veilig in een ondergrondse garage gezet want ze kon niet boven bij de kamer staan omdat de lift te klein was. De mevrouw vroeg 10 euro extra om mijn fiets 2 nachten naast de auto van haar man te plaatsen. Kleingeestig maar geen discussie waard dus betaal ik maar. Ik heb me wat verfrist en beslis dan onmiddellijk naar het oude centrum van de stad Pamplona te wandelen: ongeveer 2 km rechtdoor . Dat is gemakkelijk, want de avenida PIO XII leidt recht naar de “casco historico”, het historisch centrum van de stad. Je moet wel goed letten op de openingstijden die per seizoen veranderen : alle kerken zijn in deze periode van mei tot einde sept. open vanaf 8u, 9u of 9.30 u. tot 12.30 u. Ze sluiten dan om terug open te gaan om 18 u. De kathedraal wel is heel de dag open vanaf 9 of 10 u. tot 19 of 20 u. en daardoor werd dit mijn eerste prioriteit. Het toerismebureau heeft me een schitterend overzicht geven en gezegd wat ik kon doen op de anderhalve dag dat ik er was: bravo den dank.
Pamplona werd gesticht ten tijde van de Romeinen. De plaats van de kathedraal komt overeen met de kruising van de “Cardo maximus” (noord-zuidas) en de "Decumanus maximus" (de oost-westas), de twee belangrijkste verkeersaders van elke Romeinse stad. Het belangrijkste religieuze gebouw van deze stad is de (hoofdzakelijk) 14de -eeuwse gotische kathedraal van Pamplona, de kerk van de Tenhemelopneming van Maria of Santa María de la Asunción, ook Santa María la Real genoemd. Ze is gebouwd tussen 1394 tot 1501, waar vroeger een romaanse kerk stond gebouwd tussen 1100 en 1127 en die grotendeels instortte in 1391. De neoclassicistische gevel werd er in 1783 aan toegevoegd, wat spijtig is, maar een keer binnen vergeet je al snel die niet zo fraaie buitengevel.
Kathedraal van Pamplona: het retabel Johannes de doper, (l), het machtige schip (m), de neoclassicistische buitengevel met de engelen (r)
In deze kathedraal werden de koningen van Navarra gekroond en sommigen begraven. Het was ook de plaats waar het Navarrese Parlement of Cortes vroeger samenkwam. Het is een collegiale kerk met een college van kanunniken. De gotische kathedraal heeft veel kenmerken van de Franse gotiek, gezien de band tussen de Koning van Navarra en de gebieden rond Evreux in Frankrijk. Men beweert dat de meest Franse van alle kathedralen op de Camino deze van Leon is, maar later vertel ik daar meer over.
Ik was er ooit geweest voor een kort bezoek. Nu had ik mijn bezoek zeer goed voorbereid omdat het de eerste grondige kennismaking is met de Spaanse gotiek op de Camino. Men ziet er ook het veelvuldig gebruik van retabels als pedagogisch materiaal om gelovigen te overtuigen dat de katholieke kerk met Jezus Christus, de enige juiste weg is in het leven. Wanneer ik er binnenkom is het er gezellig fris, er is heel weinig volk en er staat een zachte aangename (klassieke) muziek op. De zon schijnt door de glasramen heen en laat een mooi licht binnenvallen. Ik word letterlijk overrompeld door emoties en mijn drie engelbewaarders worden er ook stil van; meestal hoor ik het geritsel van hun vleugels maar nu hoor ik niets. Ik zie alleen wat schaduwbewegingen rond het baldakijn waar veel engelen staan… daar zijn ze waarschijnlijk.
De Spanjaarden kunnen in hun beeldhouwwerken zeer goed de gevoelens, het lijden, de smarten, de extase of de vreugde in het aanschijn van God uitdrukken. Misschien ben ik ook, door wat wij hebben meegemaakt en nog meemaken, emotioneler geworden of misschien is het mijn leeftijd. Ik denk ook aan wie en wat mij hier, ver van huis en per fiets, naartoe heeft gebracht. Enkele minuutjes stilte om aan Rientje, Bert en Wim te denken doen me deugd.
De kathedraal heeft inderdaad een reeks bijzonder mooie gotische, renaissance en barokke kapellen en retabels. In het midden van de kerk staan de praalgraven Van Carlos II van Navarra en Eleonora van Trastemara, gemaakt van albast en zwart marmer, door de (Belg) Jehan Lome de Tournay, tussen 1413 en 1419. Schitterende pleurants of wenenden onderaan. Twee honden vechten aan haar voeten om een been, een politiek statement dat er op wijst dat Navarra zal opgeslorpt worden en als koninkrijk zal verdwijnen. Een goed voorbeeld van wat iconologie betekent die het waarom van de dingen verheldert en niet alleen wat men icoionografisch waarneemt.
Kathedraal van Pamplona: de Barbazan kapel (l), de kloostergangen en patio met waterput (m), in het koor de albasten praalgraven van Carlos II en Eleonara van Tastemara , koningen van Navarra (r)
Je ziet er ook één van de mooiste 13de-14de -eeuws gotische kloostergangen met o.a. de gotische Barbazan-kapel (waar een bisschop begraven is). De refter voor de monniken en de keuken zijn beide in de zuidwestelijke hoek van de kloostergang en vormen een schitterend geheel. De keuken is een van de vier gotische keukens die nog in Europese kloosters bewaard zijn gebleven. De andere zijn in Fontevraud (FR), in Alcobaça (PT) en in Glastonbury (UK). Je herkent de keuken aan de vierkante schoorsteen (nu torentje) die erop staat naast de refter.
De Kapittelzaal bevindt zich niet langs de kloostergang, zoals gebruikelijk want daar is nu de Barbazan kapel, maar achter het hoofdaltaar van de kerk. Links en rechts van de kapittelzaal bevinden er zich twee sacristieën. Zowel de kapittelzaal als de sacristieën zijn gesloten maar er is zo al heel veel te zien. Hier maken we ook nog kennis met een andere Spaanse specialiteiten: ijzersmeedmerk, want dit koor en vele andere zijn omgeven met prachtig ijzersmeedwerk. De glasramen zijn er ook nog, evenals het prachtige religieuze vaatwerk in het museum. Het koorgestoelte met prachtig houtsnijwerk. Teveel om allemaal ineens te verwerken. Toen ik kind was sprak men van “gewijde geschiedenis”: dit is er een sterk staaltje van.
Een ding is zeker, het geheel wordt door de hedendaagse cultuur-regisseurs op een uitnodigende pedagogische manier aan de bezoeker voorgesteld en meegegeven. Naast de kloostergang is er nog een belevingscentrum “Occidens” in de oude bijgebouwen dat er echt mag zijn. Daar is , o.a. een prachtige wand met oude Maria beelden te zien die mooi de evolutie van dat beeld schetsen.
Kathedraal van Pamplona: schoorsteen van de gotische keuken (l) , de 16e-eeuwse koorstoelen (m) ,het ijzersmeedwerk en kruisgewelf (r)
Misschien enkele dingen die verder nog opvallen als je goed rondkijkt en ook geregeld omhoog kijkt of een spiegeltje gebruikt om geen pijnlijke nek te krijgen. Alle gewelven zijn overdekt met gepolychromeerde ribgewelven met verschillende mooie sluitstenen. De sluitstenen van het middenschip zijn met elkaar verbonden door middel van een stenen band , een typisch Engels gotisch element in deze Franse gotische kathedraal…? Onder het zilveren baldakijn van het koor staat het beeld van Santa María del Sagrario , ook bekend als Santa María la Real of gewoon als Santa María de Pamplona. Het is een romaans houtsnijwerk uit de 12de eeuw. Het prachtige koorgestoelte uit 1541 van Esteban de Obray bestaat uit walnoot, kers en buxus. Het bestaat uit 104 stoelen, waarvan een deel zich in het Museum van Navarra bevindt. Ik loop altijd langs alle kapellen aan de zijkanten van de kerk en in de kooromgang (de girola of deambulatorium). Ik kies er dan enkele uit die me speciaal aantrekken qua thema, qua kleur of compositie en blijf er dan lang bij stil staan en probeer te begrijpen welke boodschap er wordt meegegeven en welke symboliek er wordt gebruikt.
Pamplona: San Lorenzo kerk: koepel van de kapel toegewijd aan de patroonheilige van Pamplona San Fermin (l), portaal van de kerk (m) ; beeld van San Fermin in zijn kapel in de San Lorenzokerk (r)
Pamplona heeft zoveel meer, zoals de schitterende parken o.a. aangelegd op de oude citadel. Ik loop ook even langs in de San Lorenzokerk naar de kapel van San Fermin, de populairste heilige die hier elk jaar in juli gevierd wordt tijdens de San Fermin-feesten ( elk jaar zijn er de grote feesten op 6 en 14 juli en de kleine op 25 september op zijn feestdag) met de exciterende maar gevaarlijke bull running of encierro. Dit is prachtig uitgebeeld in het grootse bronzen beeldhouwwerk van (1997 en later) Rafaël Huerta: de Monumento al Encierro.
Wandel rond de kathedraal in de kleine steegjes en geniet ook van het vele lekkers; eet enkele pintxos de typische tappas van Pamplona. er is zelfs een Pintxos trail door de oude stad. Bewonder het 1!e-eeuwse stadhuis (la casa consitorial) en vlakbij de gotische San Saturnino (Saint Sernin) kerk, de 13de -eeuwse Camara de comptos, het ministerie van financiën van de koning en de 16de -eeuwse burgerlijke en politieke Palacio Condestable, waar de rechterhand van de koning zetelde en waar nu een tentoonstellingen worden georganiseerd. Ook de koninklijke archieven bij de citadel lonen de moeite; het is een studie- en tentoonstellingsplaats waar ik een tentoonstelling van 6 prachtige 17de-eeuwse wandtapijten zag naar kartons van P.P. Rubens. Tijdens die laatste bezoeken zaten mijn drie bewaarengelen terug in de kathedraal, want daar waren toch zoveel mooie engelen te zien. Ze zullen veel kunnen vertellen als ze terug thuis zijn.
Pamplona: wandtapijt volgens kartons van Rubens (l), Monumento al Encierro. (m) van Rafael Huerta:, Stadhuis of casa consistal (r)
Zeker de moeite waard is de Plaza del Castillo het centrale plein met de muziekkiosk in de historische wijk Casco Viejo. Het is de ontmoetingsplek van de stad, altijd zeer levendig met de vele restaurants en barretjes. Het bekendste café is Café Iruña, de bar die veelvuldig door Hemingway werd bezocht en geroemd wordt om zijn mooie interieur.
Bij het centrum van Pamplona ligt een enorme verdedigingslinie, de Ciudadela de Pamplona , nu een park, die in In 1571 werd begonnen onder het bewind van Filips II met de bouw van een enorme vesting 'Iruñeko Zitadela' en 5 km aan verdedigingsmuren en het fort om er rond te lopen.
Pamplona is een super gezellige stad met vriendelijke mensen die er goed leven, maar waar ook miserie is zoals overal. ’s Morgens is er veel drukte op straat, na de middag lopen de straten leeg en na 18 u lopen ze terug vol… Ze blijven lang vol in de zomer, want de Spanjaarden blijven laat op…en ‘s morgens nemen er heel veel hun ontbijt op een terrasje, ze lunchen er later met pintxos om daarna in stilte te verdwijnen tot ongeveer 18 u., wanneer ze terug op straat komen. Reizen is gedurende een zekere tijd, hoe kort ook, leven zoals de plaatselijke mensen leven en genieten... Ik doe het zelf te weinig, want ik wil altijd van alles zien! En, om heel eerlijk te zijn, ik mis Magda bij mij en een boel dingen doe ik liever samen op reis en niet alleen. Ik kijk er al naar uit, want juist binnen een maand zijn we samen in Villafranca del Bierzo met Magda en met vier kleinkinderen, Bruno, Leo, Floris en Mozes en met Soledad en ons Ann om samen verder te stappen op de Camino met onze drie engelbewaarders. Het leven is supermooi, maar soms zeer hard en het verlies van ons Rientje blijft ontzaglijk veel pijn doen.
Ik sluit mijn dag af met een lekker spaans amber biertje Ambar geheten. Het wordt in Zaragoza gebrouwd en is toch 7° sterk. ik stel vast dat vooral Wim ook graag een dergelijk biertje lust. Zelfs engelen drinken graag een lekker biertje, waarom niet!
Pamplona: casco historico (l), Plaza del castillo (m), en de oude citadel (r) met park
Comentários